Ponad 99 proc. węgla kamiennego i brunatnego, który jest wykorzystywany przez energetykę, pochodzi z polskich kopalń.

Polskie elektrownie węglowe są najważniejszym odbiorcą surowca wydobywanego w krajowych kopalniach, zapewniając stabilny rynek zbytu dla krajowego górnictwa węgla kamiennego i brunatnego. Zużywają prawie w całości węgiel wydobywany przez polskich górników. Z wyliczeń Ministerstwa Aktywów Państwowych wynika, że nawet ponad 99 proc. węgla kamiennego i brunatnego, który jest wykorzystywany przez energetykę, pochodzi z polskich kopalń.

Sektor górniczy

NABE działająca jako strategiczny podmiot wytwarzający energię elektryczną dla Polski pozostanie kluczowym partnerem polskich kopalń, zapewniając polskiemu górnictwu stabilny rynek zbytu. Przewidywane w kolejnych latach ograniczanie produkcji energii z paliw kopalnych będzie odbywało się w sposób zaplanowany, zgodnie z zasadami sprawiedliwej transformacji. Jednym z jej podstawowych założeń jest dostosowanie tempa wdrażanych zmian zarówno do potrzeb rynku surowców energetycznych i tempa rozwoju OZE, jak i do realnych możliwości wprowadzania zmian na rynku pracy.

Ograniczanie produkcji energii z węgla oraz stopniowe wyłączanie najmniej efektywnych elektrowni będzie uwzględniało tempo restrukturyzacji sektora górnictwa węglowego. Docelowo zostaną wprowadzone również rozwiązania tworzące stabilne miejsca pracy w innych sektorach. Wdrażanie transformacji energetycznej na sprawiedliwych zasadach – również w zakresie bezpieczeństwa społecznego – zapewni zrównoważone warunki do reorganizacji rynku pracy z uwzględnieniem potrzeb społeczności w regionach silnie powiązanych z górnictwem i energetyką konwencjonalną. Elementami transformacji regionalnej będą m.in.: budowa nowych gałęzi przemysłu, zmiana i podnoszenie kwalifikacji pracowników, tworzenie nowych, innowacyjnych przedsiębiorstw lub rozwój już istniejących. Aby transformacja była skuteczna, musi być sprawiedliwa i społecznie akceptowalna.

Kluczowym narzędziem w zapewnieniu sprawiedliwego przebiegu tego procesu jest unijny Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji (MST), w tym Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST). Pochodzące z UE środki zostaną przeznaczone na wsparcie regionów w najwyższym stopniu objętych transformacją, w których konieczne będzie przekwalifikowywanie i aktywna integracja pracowników oraz osób poszukujących pracy.

Utworzenie NABE nie spowoduje zmian w sposobie rozliczania odbiorców za dostawy energii elektrycznej.

Rachunki dla gospodarstw domowych, firm i instytucji, będą wystawiały te same firmy, które robiły dotychczas, na zasadach obowiązujących wcześniej. Relacje konsumentów ze sprzedawcami energii nie ulegają zmianom.

Konsument

Taryfy na dostawy energii elektrycznej dla gospodarstw domowych podlegają obowiązkowi zatwierdzania przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, który każdorazowo weryfikuje zasadność zmian cen.

Jednocześnie do końca 2023 r. obowiązuje Tarcza solidarnościowa zapewniająca odbiorcom niższe rachunki za prąd. Odbiorcy korzystają z energii elektrycznej kupowanej taniej, iż wynosi jej realna cena na rynku. Tarcza solidarnościowa obejmuje gospodarstwa domowe, samorządy, instytucje publiczne oraz sektor MŚP.

Transformacja energetyczna, której filarem zapewniającym bezpieczne dostawy energii będzie NABE, przyczyni się do stopniowego zwiększenia dywersyfikacji źródeł energii w Polsce, w szczególności dynamicznego rozwoju OZE.

Stabilne perspektywy dotyczące utrzymania bezpieczeństwa energetycznego Polski, będą – do czasu wdrożenia energetyki jądrowej – utrzymane dzięki produkcji energii elektrycznej z krajowego węgla.

Sektor energetyczny

W sytuacji rozregulowania europejskich rynków surowcowych zdominowanych dotychczas przez Rosję, podstawą polskiego miksu energetycznego pozostaną przejściowo zasoby krajowe. Transformacji sektora elektroenergetycznego oraz przejścia na nisko- i zeroemisyjne źródła, takie jak OZE, nie uda się przeprowadzić bez zapewnienia stabilnych dostaw energii całej gospodarce.

NABE stanie się gwarantem bezpieczeństwa energetycznego Polski, zapewniającym suwerenność energetyczną i surowcową, niezależnie od wpływu czynników zewnętrznych, takich agresywna polityka Rosji. Polska jest w szczególnej sytuacji, ponieważ – w odróżnieniu od innych państw UE – posiada własne zasoby wydobywanego w kraju węgla energetycznego, pozwalające na niezależność od importu ze wschodu.

Dzięki przeniesieniu aktywów węglowych do NABE, koncerny energetyczne z udziałem Skarbu Państwa będą mogły skupić się na inwestycjach nisko- i zeroemisyjnych, przede wszystkim w odnawialne źródła energii. Obecnie instytucje finansowe unikają finansowania spółek posiadających w swoim portfolio aktywa węglowe, ograniczając tym samym możliwości wdrażania transformacji energetycznej w Polsce. Praktyki sektora finansowego prowadzą do nadmiernego zwiększania kosztów inwestycji w OZE, które wymagają wielomiliardowych nakładów. Po wydzieleniu aktywów węglowych do NABE, PGE, Tauron, Energa i Enea będą mogły łatwiej i taniej pozyskiwać finansowanie rozwoju OZE. Dzięki lepszemu dostępowi do rynków finansowych będą mogły przyspieszyć inwestycje w odnawialne źródła energii. W konsekwencji Polska będzie realizować zobowiązania w ramach unijnych założeń transformacji energetycznej i polityki klimatycznej.

Koncepcja wydzielania aktywów węglowych z koncernów energetycznych jest rozwiązaniem sprawdzonym wcześniej w innych krajach UE, m.in. w Niemczech. Wydzielenie energetyki konwencjonalnej ze spółek energetycznych przyczyniło się do impulsu inwestycyjnego umożliwiającego zwrot w kierunku rozwoju OZE, jako kluczowych aktywów wytwórczych. Zaplanowany w Polsce model wdrażania zmian na rynku z udziałem NABE uwzględnia specyficzne uwarunkowania wynikające z historii, aktualnej sytuacji rynku i trwającego kryzysu energetycznego, oraz wyzwań społecznych, towarzyszących transformacji energetycznej.